Πάτρα
Η βιομηχανική εξέλιξη της Πάτρας έχει τις ρίζες της στην Βιομηχανική Επανάσταση που άρχισε στις χώρες της Δύσης και επηρέασε την Ελλάδα μετά την Ελληνική Επανάσταση, κυρίως λόγω των επαφών που είχε η Ελλάδα με τις χώρες αυτές όταν αυτή προσπαθούσε να σταθεί στα πόδια της. Αν και στην αρχή η βάση της Ελληνικής οικονομίας ήταν η γεωργία και η κτηνοτροφία, έγιναν αρκετές προσπάθειες για να την εκμηχανίσουν σύμφωνα με τα πρότυπα της Δύσης.
Από το 1831 ως το 1870 οι προσπάθειες της κυβέρνησης δεν στέφθηκαν με ιδιαίτερη επιτυχία, κυρίως επειδή υπήρχε έλλειψη κεφαλαίων, ένα πρόβλημα που έρχονται να καλύψουν διάφορες τράπεζες. Η δεκαετία 1870-1880 ήταν περίοδος ανάπτυξης της βιομηχανίας, όμως δεν υπήρχε μια συνεπή βιομηχανική πολιτική και γι’ αυτό δεν αναπτύχθηκε η γεωργία, καθώς δεν υπήρχε ο απαραίτητος τεχνικός εξοπλισμός. Τη μεγαλύτερη επιρροή δέχθηκαν οι περιοχές που είχαν επικοινωνία με τη Δύση με το εμπόριο, όπως είναι η Πάτρα και τα Επτάνησα. Στην Πάτρα ιδρύθηκε και η πρώτη Ελληνική Βιομηχανία. Όλα αυτά είχαν ως αποτέλεσμα να εισαχθεί μία νέα τεχνολογία, ο ατμός. Έτσι, στην Πάτρα ιδρύεται η πρώτη Βιομηχανία στην Ελλάδα που χρησιμοποιεί ατμοκίνητη μηχανή το 1857. Γρήγορα εξαπλώνεται και ιδρύονται ατμοκίνητες βιομηχανίες όλων των ειδών. Ο ρυθμός εξάπλωσης όμως, αν και μεγάλος δεν φτάνει αυτόν του συγκροτήματος Αθήνας-Πειραιά.
Το λιμάνι της Πάτρας έπαιξε σημαντικό ρόλο στην πορεία αυτή. Ο ρόλος του στην εμπορική κίνηση της δυτικής Ελλάδος αλλά και ολόκληρης της ανατολικής Μεσογείου είναι συνδεδεμένος με την δραστηριοποίηση των Άγγλων στις περιοχές αυτές. Κύριοι ανταγωνιστές του λιμανιού της Πάτρας ήταν ο Πειραιάς και το λιμάνι της Σύρου. Στην Πάτρα θα ιδρυθεί και η πρώτη Ελληνική ατμοπλοϊα το 1853, τελικά όμως θα υπερισχύσει το λιμάνι του Πειραιά, καθώς η διώρυγα του Σουεζ (1869) και ο ισθμός της Κορίνθου(1893) ενίσχυσαν το ρόλο του.
Τέλος, σημαντικός παράγοντας της Πατρινής βιομηχανίας ήταν το σιδηροδρομικό δίκτυο Πάτρας-Αθήνας, που γνώριζε μεγάλη κίνηση. Μέσα απ’ αυτό διακινούταν μεγάλες ποσότητες βιομηχανικών προϊόντων, γεγονός που συνέβαλε στην περαιτέρω ανάπτυξη της Πάτρας.
Νομηματοποιείο και αλευροποείο Υιών Γ. Τριάντη
Ζάκυνθος
Η βιομηχανική κίνηση στη Ζάκυνθο είναι στενά συνδεδεμένη με την αντίστοιχη κίνηση στην Πάτρα. Μετά την ακμή που γνώρισε την περίοδο 1864-1876, ακολούθησε μία περίοδος που χαρακτηριζόταν από σταθερότητα που αργότερα έγινε στασιμότητα και η οποία σταδιακά οδήγησε στην παρακμή του κλάδου της βιομηχανίας στη Ζάκυνθο, αν και η βιοτεχνία εξακολούθησε να είναι ενεργή.
Τα αίτια της πορείας αυτής είναι τα εξής: η ανάπτυξη του λιμανιού της Πάτρας και του σιδηροδρομικού δικτύου Αθηνών -Πάτρας, ο ισθμός της Κορίνθου που βελτίωσε την επικοινωνία του λιμανιού του Πειραιά με την δυτική Ελλάδα, η συνεπής βιομηχανική πολιτική που ασκήθηκε στην υπόλοιπη Ελλάδα, το ειδικό φορολογικό καθεστώς για τα Επτάνησα και η έλλειψη τεχνικού προσωπικού.
Όλα αυτά έχουν ως αποτέλεσμα να γίνουν μεγάλες προσπάθειες από τους Ζακυνθινούς βιομηχάνους για να διατηρηθεί η βιομηχανία. Οι αγορές στις οποίες απευθύνονται συνεχώς στενεύουν, η ανάπτυξη των χερσαίων συγκοινωνιών ή και άλλων λιμανιών προκαλούν ζημιά και οι επενδύσεις που γίνονται συνεχώς ελαχιστοποιούνται. Για να αντεπεξέλθουν, οι βιομήχανοι του νησιού βελτιώνουν την ποιότητα των προϊόντων τους, μειώνουν τις τιμές και ψάχνουν νέες αγορές. Έτσι, παρατηρείται μια προσωρινή ανάκαμψη. Αντίθετα, η βιοτεχνία παραμένει σταθερή, αν και έχει και κάποιες προοπτικές.
Γενικά, παρατηρούμε ότι η περίοδος αυτή είναι περίοδος κρίσης για τη Ζακυνθινή βιομηχανία, αν και η βιοτεχνία παραμένει ζωντανή και καταφέρνει να προοδεύσει, αν και σε κάποια σημεία έμεινε στάσιμη.
Χρήστος Καλαϊτζής
Γ’ Γυμνασίου, 2ο Γυμνάσιο Πατρών
